اشاره:
مرگ پایان «حرکت‌های» زندگی ما نیست، بلکه تنها رها شدن روح از جسم و انتقال به بدن برزخی و عالم جدیدی به نام برزخ است. هر خیر و شری که در دنیا هست، نمونه کوچکی است از آنچه که کمال آن در آخرت وجود دارد.
این دنیا با همه عظمتش در مقابل آخرت، مثل رحم مادر است در مقابل دنیا. انسان در دنیا مثل جنینی است که با مرگ به عالم برزخ وارد و متولد می‌شود. این تولد، با رها ساختن بدن صورت می‌گیرد. مثل خواب که ما را وارد فضای جدیدی می‌کند.
آیات و روایات نیز به ما یادآوری می‌کنند که در دنیا مسافریم و باید به عالم برزخ منتقل شویم. خداوند به پیامبر(صل الله وعلیه و آله)فرمود: (انّک میّتٌ و انّهم میّتون‌ـ ای پیامبر! تو مرده‌ای و دیگران نیز مرده هستند)، نه اینکه خواهی مرد. این به معنی نزدیک بودن مرگ است.
پیامبر فرمود: (موتوا قبل ان تموتوا؛ قبل از آن‌که شما را بمیرانند، بمیرید.) یعنی در حالی که جسم شما در این دنیاست، روح خود را به عالم برزخ بفرستید و در همین دنیا با قوانین آخرتی که محیط بر دنیاست، زندگی کنید. به همین دلیل فرمودند: (الآخره محیطه بالدنیا ـ آخرت به دنیا احاطه دارد).نوع زندگی سعادتمندانه یا پرعذاب در برزخ، بستگی به نوع زندگی ما در دنیا دارد. اگر جنین در رحم مادر زندگی موفقی را طی کند، در دنیا تولد سالمی خواهد داشت وگرنه تولدش آغاز عذاب‌های اوست.
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: از ما نیست کسی که یک روز در هفته را برای آموزش دینش قرار ندهد.
بسیار بوده‌اند افرادی که با آرزوهای دنیوی محاسبات زیادی کردند و به آن‌ها نرسیدند. قرآن و معصومین به ما سفارش کرده‌اند غافل نشویم و برای کسب کمال روح تلاش کنیم، زیرا اصل شخصیت ما روح است و نه جسم و مادیات ما.
اصول حرکت
الف ـ ضرورت عمل با معرفت:
حضرت علی(علیه السلام) فرمود: (ما من حرکه الّا و انت محتاج فیها الی معرفه[1]ـ هیچ حرکتی نیست مگر اینکه تو در آن نیاز به معرفت داری.)
ب ـ آفات حرکت بدون معرفت:
1 ـ امام صادق(علیه السلام )فرمود: (العامل علی غیر بصیره، کالسائر علی غیر طریق، لا تزیده سرعه السیر الّا بُعداً ـ عمل‌کننده بدون بصیرت، مانند کسی است که در مسیر درست حرکت نمی‌کند. بنابراین هرچه سرعتش بیشتر باشد، از راه اصلی دورتر می‌شود.
2 ـ امام صادق(علیه السلام ) فرمود: (من عمل علی غیره بصیره، کان یُفسده اکثر من ما یصلح ـ کسی که از روی بصیرت عمل نکند، فسادش بیشتر از اصلاحش خواهد شد.)
رعایت اصول حرکت و زندگی دنیا به سوی عالم برزخ:
وقتی می‌گوییم مقصد زندگی ما عالم برزخ است، نباید ذهنمان برود به لحظه‌ای که از دنیا می‌رویم، بلکه مقصود این است که تمام آنچه که در زندگی دنیا انجام می‌دهیم برای رسیدن به مقصد برزخ و آخرت باشد که زندگی ابدی ما را تشکیل می‌دهد.
هنگامی که به ما بگویند 3 روز دیگر به یک اردو یا یک سفر چند روزه خواهیم رفت، ما چه می‌کنیم؟ شروع می‌کنیم به تهیه امکانات لازم، از پوشاک و خوراک و سایر ملزومات، وگرنه در مقصد با سختی و عذاب مواجه خواهیم شد.
بنابراین، برای انسان که گریزی از رفتن به سوی مقصد برزخ ندارد، واجب است که معرفت لازم را برای نحوه حرکت و تهیه امکانات لازم به سوی آن عالم را کسب کند.
حرکت مادی و معنوی: حرکت و رشد انسان دو نوع است: مادی و معنوی. برخی افراد رشد مادی دارند، اما از رشد معنوی بی‌بهره یا کم‌بهره‌اند. رشد مادی به جسم مربوط است و رشد معنوی به روح.
مراحل حرکت از رحم مادر به سوی دنیا
1 ـ سلول: پس از لقاح بین اسپرم مرد و تخمک زن، یک سلول ایجاد می‌شود.
2 ـ توده سلولی: سلول شروع به رشد می‌کند و به سه قسمت تقسیم می‌شود که سه بخش بدن انسان را می‌سازد.
3 ـ اندام‌سازی: اندام‌هایی مثل دست، پا، چشم، قلب، کلیه، ستون فقرات و... در این مرحله ساخته می‌شود.
مراحل حرکت از دنیا به سوی برزخ
حرکت و رشد مادی: 1 ـ نوزادی، 2 ـ کودکی، 3 ـ نوجوانی، 4 ـ جوانی، 5 ـ میانسالی، 6 ـ پیری. انسان در این دوره‌ها برای انواع رشدهای مادی و دنیایی تلاش می‌کند.
حرکت و رشد معنوی: رشد معنوی کسب فضایل اخلاقی و زدودن رذیله‌های اخلاقی است. روح که اصل شخصیت انسان است باید برای کسب نیازمندی‌های زندگی آخرتی آماده شود. شخصیت روح، از راه گوش، چشم، افکار، نوع ارتباط‌های دینی یا غیردینی و غذاهایی که به آن داده می‌شود، شکل می‌گیرد.
نتیجه حرکت آگاهانه و ناآگاهانه
نتیجه حرکت و رشد آگاهانه در رحم مادر، تولد سالم و نتیجه حرکت ناآگاهانه، تولد ناقص، بیمار و... است. ناقص‌الخلقه‌ها در رحم مادر، حرکت و رشد ناآگاهانه‌ای داشته‌اند که منطبق با نظام زیستی دنیا نبوده است. بنابراین، اگر آنچه که برای زندگی ابدی آخرتی نیاز داریم، در رحم دنیا کسب نکنیم، هنگام مرگ (تولد به برزخ) تولد سالمی نخواهیم داشت.
حرکت آگاهانه، فقط کسب اطلاعات آخرتی نیست
حرکت آگاهانه در دنیا، تنها این نیست که اطلاعات آخرتی داشته باشیم، بلکه مقصود این است که طوری در دنیا زندگی کنیم که امکانات لازم برای زندگی در شرایط زیستی عالم برزخ را کسب کنیم. در همه کارها اعم از درس خواندن، شغل، تفریح، خانواده و جامعه، شخصیت ارزشمندی کسب کنیم تا آن را با خود به عالم برزخ ببریم، نه جاذبه‌هایی که ما را در راه دنیا متوقف کند. باید بتوانیم آنچه را که کسب کرده ایم به عالمی ببریم که به قول قرآن: «یوم لا ینفع مال و لا بنون، الا من اتی الله بقلب سلیم[2] ـ در آن روز، نه مال و نه فرزند به انسان نفعی نمی‌رساند، بلکه نفع از آن کسی است که از دنیا با خود قلب سلیمی بیاورد.»
با چنین دیدگاهی، دنیا و آخرت را یکپارچه و متصل به هم می‌بینیم، نه جدا از هم. پس باید در عمر کوتاهی که در هر لحظه می‌توان سرنوشت میلیون‌ها سال را تعیین کرد، یاد بگیریم و عمل کنیم. اما نباید مانند کسانی باشیم که 5 یا 10 سال کسب علم دنیایی می‌کنند، اما از علوم آخرتی بی‌بهره‌اند. اینها مغضوب خداوند هستند.
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «ان الله یبغض کل عالم بالدنیا، جاهل بالآخره ـ خداوند بر هر عالم به دنیا که جاهل به آخرت است، غضب می‌کند.»
حضرت فرمودند: از ما نیست کسی که یک روز در هفته را برای آموزش دینش قرار ندهد.
بنابراین در مدت محدود عمر، باید در حرکت به سوی آخرت، این آگاهی را کسب کنیم که اوضاع زندگی ابدی چگونه است و چه‌طور افراد را به بهشت راه می‌دهند و سپس لوازم آن زندگی را در دنیا کسب کنیم.
برای حرکت آگاهانه باید کسانی را الگوی خود قرار دهیم که این مسیر را خوب می‌شناسند. یعنی پیامبر اکرم(صل الله و علیه و آله) و ائمه معصومین که آموزش‌های لازم را برای این حرکت دیده‌اند.
فراموشی ابدیت و زندگی جاودانه، منشأ اشتباهات در دنیا
فراموشی ابدیت و زندگی جاودانه چیزی است که موجب می‌شود انسان، هرچه‌قدر هم از اوضاع زندگی آخرتی مطلع باشد، در دنیا به اشتباهات زیادی بیفتد و خود را ارزان بفروشد.
خداوند در قرآن حدود 80 مرتبه، «خلود و جاودانگی» زندگی انسان را یادآوری کرده و به همین دلیل، معصوم(ع)فرمود: بهایی کم‌تر از بهشت برای شما نیست، پس خود را جز به بهشت نفروشید.
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «ان الله یبغض کل عالم بالدنیا، جاهل بالآخره ـ خداوند بر هر عالم به دنیا که جاهل به آخرت است، غضب می‌کند.»
علم به آخرت دو معنا دارد:
1 ـ اطلاعات لازم را در مورد جایی که می‌خواهیم برویم و تا ابد در آن زندگی کنیم، کسب نماییم.
2 ـ تجهیزات لازم را برای سفر روح کسب کنیم، نه اینکه تنها به فکر توسعه مادی و آباد کردن دنیا باشیم.
معصوم7 فرمود: «الدنیا مزرعه الآخره ـ دنیا مزرعه آخرت است.» نتیجه این می‌شود که به فرموده معصوم(ع): «الدنیا دار مَمَرِرّ و الآخره دار مقر[3] ـ دنیا سرای عبور است و آخرت سرای قرار گرفتن»
نتایج اصالت دادن به آخرت در دنیا
1 ـ اگر ما به آخرت اصالت بدهیم و بدانیم که سرنوشت همه چیز را «تفکر آخرتی» تعیین می‌کند، تمام حرکت‌های خود را در دنیا بر همین اساس انجام می‌دهیم. اجازه نمی‌دهیم هیچ عملی از ما سر بزند که با اصول زندگی آخرتی منافات داشته باشد.
2 ـ بیش از آن‌که برای نیازهای زودگذر دنیایی خود نگران باشیم، نگران تهیه امکانات زندگی ابدی خواهیم شد.
3 ـ آماده مرگ (تولد برای زندگی شیرین ابدی) می‌شویم.
4 ـ حتی جوان‌ها نخواهند گفت: «حالا خیلی وقت داریم»، چه رسد به افراد مسن و سالخورده.
5 ـ اصالت دادن به آخرت، منافاتی با نیازهای دنیوی ندارد. زیرا حضرت علی( علیه السلام ) فرمودند: برای آخرت چنان باش که انگار فردا خواهی مرد و برای دنیا چنان باش که انگار همیشه زنده هستی.
6 ـ اصالت دادن به آخرت، موجب می‌شود انسان همه دارایی‌ها و توانایی‌های دنیوی خود را به استخدام آخرت درآورد.
7 ـ اصالت دادن به آخرت، مانع گناه و دلبستگی‌های حرام می‌شود.
