در سوره نحل آمده: خداوند شما را از شکمهای مادرانتان بیرون آورد در حالیکه چیزی نمی دانستید ( نحل / 78 ) و حال آنکه در سوره اعراف جهل را بد دانسته و به پیغمبر دستور داده که از جاهلین روی گرداند ( اعراف / 199 ). اگر جهل بد است پس چرا خداوند انسانها را جاهل به دنیا آورده است ؟ مگر مسلمانان عقیده ندارند که از خداوند افعال قبیح صادر نمی شود ؟
جواب
جهل بر دو قسم است:
1_ جهل در مقابل علم<\/h2>
آنچه که در آیه 99 سوره مبارکه اعراف آمده است از این نوع جهل است یعنی شما را به دنیا آوردیم در حالیکه جاهل بودید (علم نداشتید). این نوع از جهل ذاتا بد نیست بلکه باقی ماندن بر آن بد است. لذا می بینید در روایات ما را به علم جوئی تشویق کرده و راه رسیدن به علم را به ما یاد داده و فرمودند: مفتاح العلم السوال یعنی کلید دستیابی به علم سوال کردن است.
2_ جهل در مقابل عقل<\/h2>
آنچه که در آیه 87 سوره مبارکه نحل آمده است از این نوع جهل است.
جهل در مقابل عقل یعنی انسان بمقتضای آنچه که عقل درک کرده عمل نکند و یا بعبارت ساده تر انسان به آنچه که از حق درک کرده عمل نکند و روی گرداند. خداوند در آیه 87 سوره مبارکه نحل میفرماید: ای پیغمبر از کسانیکه حق ّ را درک کردند اما حاضر به قبول آن نیستند، روی گردان.
روایتی در همین زمینه داریم که می فرماید: صدیق کل امریء عقله و عدوه جهله یعنی دوست هر کسی عقل اوست و دشمنش جهل اوست. مراد از این جهل به مقابله عقل، جهل به معنای دوم یعنی جهل به معنای عمل نکردن به مقتضای عقل است.
خلاصه:
با توجه به توضیحاتی که گفته شد معلوم می شود که جهل در دو آیه به دو معنای مختلف استعمال شده است و نتیجة آن این استکه خداوند دچار انجام فعل قبیح نشده است.
ماخذ جواب: نرم تفسیر بیان دکتر محمد علی انصاری، ذیل تفسیر سوره مبارکه یوسف آیه 33
