آیا می‌دانید هر کلیک شما به تل آویو ارسال می‌شود؟
Viber پروژه موفق ارتش اسرائیل برای مدیریت اطلاعات و ارتباطات جهانی است

«وایبر» که یک نرم افزار رایگان مبتنی بر فناوری VoIP است، امروزه یکی از نرم افزارهای پیام رسانی و تماس برای میلیونها کاربر در سرتاسر جهان به ویژه برای ما ایرانیان است؛ چرا که طبق آخرین گزارش الکسا، بیشترین کاربران وایبر را در سطح جهان را ما ایرانیان داریم.

علاوه بر انتقال تماس و پیامک رایگان، امکان تشکیل گروه ها و لیست های انتشار، بر ارزش افزوده های این نرم افزار قدرتمند برای کاربران گوشی های هوشمند افزوده است. هدف این نوشتار بررسی واقع بینانه ی چند واقعیت در مورد هویت و ماموریت سیاسی این نرم افزار فراگیر است که تاکنون آنچنان که باید به آنها پرداخته نشده است.

داستان وایبر
وایبر که محصولی از شرکت Viber Media است، در سال 2010 برای اولین بار برای پلتفرم iPhone و در سال 2011 برای دستگاه های اندرویدی منتشر شد. شرکت viber Media در سال 2010 توسط چهار نفر اسراییلی با نام های زیر بنیان گذاری و تاسیس شد:
•Talmon Marco
•Igor Magazinik
•Sani Maroli
•Ofer Smocha
Marco و Magazinik چه کسانی هستند؟
Talmon Marco که فارغ التحصیل علوم کامپیوتر از دانشگاه تل آویو (در اسراییل) است، قبلا به عنوان CIO که مدیر بخش فناوری اطلاعات و کامپیوتر محسوب میشود در ارتش اسراییل (Israel Defense Force – IDF) مشغول به کار بوده است. او (به ظاهر) پس از خروج از ارتش اسرائیل، به آمریکا میرود و چندین نرم افزار با کاربری مشابه وایبر نظیر Bandoo و iMesh را ایجاد و بنیانگذاری کرد. این نرم افزارها اساسا مبتنی بر نظارت بر داده های کاربران است، Bandoo برنامه ای برای اضافه کردن ابزاری به صفحات مشاهده شده ی کاربران در اینترنت است که با نصب یک ویندوز-سرویس روی کامپیوتر کاربر به صورت دائمی و نامحدود امکان هر کاری روی کامپیوتر هدف را دارد. نرم افزار iMesh امکان به اشتراک گذاری فایل خصوصا صوت و فیلم را به کاربران میدهد. جالب است بدانید در ایالات متحده سایتها و سرورهایی که جهت به اشتراک گذاری فایلهای غیر رایگان ایجاد میشوند، در سالهای اخیر توسط دولت آمریکا مسدود شده و تحت پیگرد قرار گرفته اند. بستن Tracker های معروف فناوری تورنت را میتوان از این سنخ دانست(جستجو کنید P2P legal issues). اصولا دولت آمریکا جهت حفظ منافع شرکت های ذی نفع در موسیقی ها و ویدئوهایی که به رایگان در شبکه های کاربر-به-کاربر (P2P) به اشتراک گذاشته میشوند، همیشه در مورد این فناوری سخت گرفته است، اما iMesh یک استثنا است!
Marco به استناد منابع مختلف (از جمله مصاحبه هایش و نیز مقالات Business Week) دوست قدیمی Igor Megzinik است، و این دوستی به همکاری شان در ارتش اسرائیل (IDF) بر می گردد. Marco در حال حاضر به عنوان CEO (مدیر عامل) و Magazinik نیز که فارغ التحصیل کامپیوتر از اسرائیل است، به عنوان CTO (مدیر فناوری) شرکت وایبر مدیا مشغولند.
هویت اسرائیلی بنیانگذاران و صاحبان امتیاز وایبر
بعضی از افراد –که غالبا از واقعیت فراری اند- در هویت اسرائیلی این چهار نفر تشکیک میکنند و همفکران نگارنده را به توهم توطئه متهم میکنند! اما یک جستجوی ساده در اینترنت میتواند به شما ثابت کند که هیچ کدام از این چهار نفر (مخصوصا مدیر عامل وایبر Marco که قبلا شغل مهمی مثل مدیریت بخش فناوری اطلاعات در فرماندهی مرکزی ارتش اسرائیل را داشته) هویت اسرائیلی خود را پنهان نمی کنند.
از پروفایل این افراد در فیس بوک و لینکدین گرفته، تا مصاحبه ها و منابع اسرائیلی. هاآرتز اسرائیلی با افتخار از وایبر به عنوان شرکتی اسرائیلی نام میبرد و این موضوع را نیز با یک جستجوی حداقلی در سایت هاآرتز میتوانید مشاهده کنید.

آیا وایبر اکنون یک شرکت غیراسرائیلی محسوب میشود؟
به تصریح خود Talmon Marco در مصاحبه با گاردین(جستجو کنید) مرکز تحقیق و توسعه (R&D) وایبر در اسرائیل قرار دارد. شاید کسب و کار شما در حوزه ی فناوری اطلاعات نباشد، فلذا به عنوان یک کارشناس این رشته عرض میکنم، که مرکز تحقیق و توسعه مغز یک شرکت فناوری اطلاعاتی است، و همانطور که از نامش پیداست، تمامی ایده ها و تصمیمات مرکزی و نیز توسعه ی ساختار های اصلی یک شرکت IT در مرکز R&D آن صورت میگیرد و اصولا یک شرکت دانش بنیان بدون مرکز تحقیق و توسعه قطعا حذف شدنی است.
در شرکت های دانش بنیان بیشترین سرمایه گذاری در بخش تحقیق و توسعه صورت میگیرد، و این به معنای ورود بخش اعظم درآمد این نرم افزار به اسرائیل با نام تحقیق و توسعه است.
آیا وایبر منافعی برای رژیم اشغالگر فلسطین دارد؟
ما در اینجا دو سناریوی بدبینانه و خوشبینانه(بخوانید ساده لوحانه) را بررسی میکنیم.
در حالت بدبینانه، Marco و Magazinik اصولا از طرف ارتش اسراییل ماموریت دارند تا با ایجاد زیرساختارهایی مبتنی بر دانش در تمام دنیا، نبض ارتباطات را به دست گیرند. جاسوسی از کاربران ماموریت اصلی تمامی نرم افزارهایی است که این دو ایجاد کرده اند و با موفقیت Viber و گستره‌ی وسیع کاربران این نرم افزار، تا حد زیادی به تحقق این ماموریت نزدیک شده اند.
در حالت خوشبینانه، Marco که یکی از مهمترین مشاغل در ارتش اسرائیل را داشته، از روی علاقه ی شخصی به کار خصوصی آنجا را ترک میکند، چند شرکت و نرم افزار انتقال داده ی رایگان تاسیس میکند و در آخرین پروژه اش-وایبر- موفق میشود توجه کاربران دنیا را به خود جلب کند. بر حسب اتفاق Magazinik هم از ارتش خارج میشود و به او در این کار کمک میکند! در این حالت، نه جاسوسی صورت میگیرد، و نه اینطور بوده است که این نرم افزار از سوی دولت اسرائیل بنیانگذاری یا حمایت شده باشد. حتی با تمام این فرضیات ساده انگارانه، باز هم اولا سهام وایبر متعلق به چهار نفر اسرائیلی است، و دوما همانطور که ذکر شد بخش اعظم درآمد نرم افزار به بخش تحقیق و توسعه ی شرکت که در اسرائیل است وارد میشود، و سوما با وجود مرکز تحقیق و توسعه ی وایبر در اسرائیل، حتی با این فرض که مسئولین وایبر نخواهند که اطلاعات کاربران را مورد نظارت و جاسوسی قرار دهند، دولت اسرائیل با توجه به احاطه اش به زیرساخت ارتباطی کشور، قادر به این کار است!
جاسوسی از اطلاعات یک کاربر عادی و غیرنظامی چه منفعتی دارد؟
برخی افراد فکر میکنند منظور از جاسوسی صرفا استخراج تعداد نفرات و مهمات و ادوات زرهی است! مهمترین جاسوسی که میتواند انجام شود، مطالعه ی روحیات و خلقیات یک ملت است. کسی که در طول روز برای چندین نفر پیام میفرستد، فارغ از بحث های سیاسی و مذهبی، قسمتی از روحیات و خلقیات خود را به اشتراک میگذارد.
موضوع پیام های هر فرد در طول روز و ماه با یک داده کاوی ساده قابل استخراج است، تعداد پیام های مذهبی که افراد رد و بدل میکنند، میزان اعتماد افراد به شایعات، میزان علاقه ی افراد به اخبار سیاسی، میزان علاقه ی افراد به محتوای غیر اخلاقی یا مستهجن، میزان واکنش افراد به برخی خبرهای مهم سیاسی کشور، حتی میزان لطیفه های ارسالی و صدها مورد دیگر، فقط بخش کوچکی از جاسوسی قابل انجام روی شبکه های اجتماعی است.
اصولا انجام جنگ روانی که یکی از مهمترین ارکان جنگ های نوین است، بر مبنای شناخت روحیات و خلقیات طرف مقابل صورت میگیرد، و هیچ ابزاری مثل شبکه های اجتماعی نمیتواند به تحقق این مهم کمک کند. دشمنی که روحیات ملت دشمن خود را بشناسد، راحت تر و با محاسبه ی دقیق تر به جنگ علیه او می پردازد(جستجو کنید جنگ روانی یا Psychological warfare tactics یا تعریف جنگ روانی را از خلال صحبت های رئیس دفتر ویژه اطلاعات نظام پهلوی بخوانید) . کسانی که فکر میکنند از اطلاعات وایبر و واتس اپ و … داده کاوی انجام نمیشود باید بدانند اصولا روش کسب درآمد این شرکت ها استفاده از داده های رد و بدل شده و کاوش میان آنهاست!
مهمترین روش کسب درآمد شرکت هایی که خدمات کاملا رایگان به کاربران میدهند، فروش اطلاعات و نتایج داده کاوی های محتویات منتقل شده ی کاربران است. برای مثال یک انجمن (فروم) یا یک شبکه ی اجتماعی که به رایگان به شما اجازه میدهد عضو شوید و از منافع آن انجمن استفاده کنید، برای کسب درآمد ایمیل کاربران خود را به شرکت های تبلیغاتی میفروشد تا تعداد زیادی از ایمیل های فعال در سطح اینترنت را برای ارسال تبلیغات به صورت انبوه داشته باشند، همچنین انجمن ها و شبکه های اجتماعی با دسته بندی کاربران بر مبنای حوزه ی فعالیت آنها در آن شبکه یا انجمن (مثلا بیشتر به کدام کالا یا موضوع یا بحث گرایش داشته) میتواند یک سری ایمیل یا شماره تلفن (برای نرم افزارهایی مثل وایبر که به دفترچه تلفن کاربر دسترسی دارند) به مشتری بفروشد که بیشترین علاقه را به نوع محصول مورد نظر مشتری نشان داده اند.
آیا به غیر از جاسوسی، وایبر منفعت دیگری برای اسرائیل دارد؟
سوال اینجاست که اگر شخصی در وایبر صرفا گیرنده باشد، یعنی هیچ مطلبی را در وایبر برای دیگران ارسال نکند(از بیم جاسوسی)، آیا باز هم استفاده از وایبر کمک به اسرائیل است؟ بله! اصولا نرم افزارهایی مثل وایبر تمامی ارزش سهام خود را مدیون تعداد کاربران خود هستند.
هر چقدر گستره ی شناخت و استفاده ی کاربران از یک نرم افزار بیشتر باشد، ارزش سهام آن بیشتر است. ارزش فیس بوک به این است که بخش اعظمی از کاربران اینترنتی در آن عضو اند، مگر نه شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک و بلکه بهتر در دنیا زیاد اند! فلذا حتی نصب بودن و استفاده نکردن از وایبر کمک به اقتصاد دولت قاتل کودکان است.
آیا وایبر – بعد از قرارداد اخیر – ژاپنی محسوب میشود؟
اخیرا یک قرارداد بین مدیریت عامل وایبر (Marco) و شرکت Rakuten ژاپنی انجام شده که البته بلافاصله بعد از موج وسیع انتقادات علیه وایبر در وبلاگ ها و سایت ها (مخصوصا وبلاگ های عرب) در مورد هویت اسرائیلی این نرم افزار اتفاق افتاد. بر مبنای این قرارداد، تمامی ساختار فعلی وایبر حفظ خواهد شد(از جمله مقر تحقیق و توسعه ی وایبر در اسرائیل)، و نیز چهارنفر بنیانگذار این شرکت میزان سرمایه گذاری خود را در این قرارداد به بیش از سی برابر افزایش دادند و اکنون بنابر گزارش Rakuten از نتیجه ی این قرارداد، صرفا Marco (مدیر عامل) حدود 12 درصد از کل سهام شرکت را در اختیار دارد.
این قرارداد صرفا یک نوع سرمایه گذاری بوده و از نظر نگارنده صرفا دستاویزی برای فرار از انتقادات راجع به هویت اسرائیلی این نرم افزار است. علاوه بر این اظهار نظر وزیر اقتصاد اسرائیل در مورد وایبر پس از این قرارداد که حاکی از ذوق زدگی او و همنوعانش از عدم حمایت برخی افراد از تحریم اسرائیل میباشد نیز موید این مطلب است که وایبر هنوز ماهیتی اسرائیلی دارد. نفتالی بنت وزیر اقتصاد اسرائیل در پاسخ به آنها که اسرائیل را از تحریم میترسانند گفت: “وایبر (و موفقیت آن) بهترین پاسخ به تحریم اسرائیل است”. (لینک خبر مربوطه از سایت اورشلیم آنلاین و نیز از هاآرتز)

BDS چیست؟
کمپین انزوا، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل (Boycott, Divestment and Sanctions BDS)) جنبشی جهانی است که هدف آن تحت فشار قرار دادن دولت اسرائیل با اهرم‌های اقتصادی جهت پایان اشغال سرزمین فلسطین رفع تبعیض و برسمیت شناختن حق بازگشت میلیونها آواره فلسطینی است.
میلیونها نفر از سرتاسر جهان از جمله گروه های حقوق بشری و افراد آزاده در آمریکا، انگلیس، کشورهای عربی و … از این کمپین طرفداری و در آن عضو اند. طبق این کمپین، هر محصول یا کالا یا قراردادی که به نوعی به اقتصاد اسرائیل کمک کند باید تحت تحریم قرار گیرد. بر خلاف عقیده ی برخی افراد که فکر میکنند ضدیت با اقدامات اسرائیل در رسانه های جمهوری اسلامی خصوصا صدا و سیما یک اقدام سیاسی است، وجود کمپین BDS و گستره ی وسیع مردم آزاده ای که از آن حمایت میکنند نشان میدهد دشمنی با اسرائیل یک مساله یا استراتژی سیاسی نیست، بلکه یک مساله ی کاملا انسانی و اخلاقی است.
تحریم دولتی که از ابتدای موجودیت با تمامی همسایگانش سر جنگ داشته و به هیچ یک از قوانین بین المللی از قراردادهای منع سلاح هسته ای گرفته تا توقف شهرک سازی ها در کرانه باختری و … پایبند نیست، تصمیمی کاملا همسو با گرایشات فطری هر انسان آزاده ای در جهان فارغ از رنگ و نژاد و دین است.
آیا حذف وایبر کافی است؟
خیر! با حذف (uninstall) وایبر شما کماکان به عنوان یک عضو وایبر شناخته میشوید. شما باید با رجوع به بخش تنظیمات(Settings)، حریم خصوصی(Privacy) ، غیرفعال کردن حساب کاربری (Deactivate) را انتخاب کنید تا دیگر به عنوان یکی از سودرسانان به این شرکت اسرائیلی نباشید!
جایگزین وایبر چیست؟
وایبر صرفا یک ابزار مبتنی بر VoIP است، و ابزار مشابه وایبر بسیارند! پیشنهاد من استفاده از نرم افزار هندی Hike و یا بیسفون(ایرانی) و یا ساینا (ایرانی) و یا Telegram ( که متن باز است، یعنی همگان به کد و چگونگی کارکرد آن دسترسی دارند) و … میباشد، میتوانید با جستجوی “جایگزین وایبر” یا “نرم افزار اندرویدی مکالمه اینترنتی” و یا “viber alternatives” و یا “best VoIP android softwares” به گزینه های مشابه برسید.
اقبال عمومی به وایبر گسترده است، آیا خروج من به تنهایی از این نرم افزار فایده ای دارد؟
اولا یادمان نرود قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود! اگر همگان تصمیم بگیرند که از نرم افزارهای مشابه استفاده کنند، به تدریج وایبر به نرم افزاری رده چندمی در عرصه ی VoIP تبدیل خواهد شد. دوما یادمان باشد ما مامور به انجام وظیفه ایم، نه رسیدن به نتیجه! اگر هر کسی در اجرای یک کار درست منتظر دیگران باشد، هیچ گاه آن کار صحیح انجام نخواهد شد. سوما یادمان باشد که دنیا تغییری نمی کند، مگر این که ما در آن تغییر دهیم. هر کس باید مصداق آن تغییری باشد که دوست دارد در جهان ببیند.
به یاران مولایمان سیدالشهدا (علیه السلام) اقتدا کنیم، و از ماجرای کربلا درس بگیریم که شاید خیلی از کسانی که در کربلا به یاری سید الشهدا علیه السلام (با وجود علم به مقام و شان و حقانیت ایشان) نشتافتند، منتظر “دیگران” بودند.