در میان زنان نمونه، شایسته‌ترین آن‌ها حضرت مریم (علیه‌السلام) و حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) بودند که نسبت این دو- همان طور که در جدول زیر از نظر می‌گذرانید- همچون نسبت حضرت عیسی (علیه‌السلام) و حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) است:

صفات:

شرافت خانوادگی

حضرت مریم از خانواده‌ی عمران (اِبْنَتَ عِمْران) بود.: اما حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) دختر خاتم پیامبران محمد مصطفی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) بود.

کفیل و مربّی

وَکَفَّلَها زَکَرِیّا (کفالت مریم را زکریا (علیه‌السلام) به عهده داشت. «آل عمران/ 37»: وَ کفل‌ها رَسُول اللّه (و کفالت زهرا را رسول اللّه عهده دار بود). «بحارالانوار، ج 43، ص 48»

صدّیقه

قرآن، مریم مادر عیسی (علیه‌السلام) را صدیقه خوانده (وَ اُمُّهُ صِدّیقَةٌ). «مائده/ 75»: همچنین صدیق لقب فاطمه (سلام‌الله‌علیها) است و اهل سنّت و مجلسی از عایشه نقل می‌کنند که گفت: کسی را راستگوتر از فاطمه ندیدم جز پدرش. «المستدرک حاکم، ج 3 ص 160 و بحارالانوار ج 4، ص 53»

علم و دانش

قرآن مریم را تصدیق کننده‌ی کتاب‌های آسمانی معرفی می‌کند (وَ صَدَّقَتْ بِکَلِماتِ رب‌ها) و لازمه‌ی این تصدیق دانستن آن‌هاست. «تحریم/ 12»: امام باقر (علیه‌السلام) در وجه تسمیه‌ی جده‌اش به فاطمه می‌فرماید: «و اللّه لقد فطمها بالعلم» (به خدا با علم از شیر گرفته شد). یعنی از کودکی عالم به علوم ربّانی بود و با حضرت علی (علیه‌السلام) تبادل افکار و معارف داشتند [علل الشرایع صدوق، ص 179.]

پارسایی

حضرت مریم، «بتول» بود یعنی بریده از دنیا و پیوسته به خدا.: فاطمه‌ی زهرا (سلام‌الله‌علیها) نیز ملقّب به بتول بود (و همیشه از عادات ماهانه و آلودگی‌های دنیا پاک بود) [رجوع شود به تاریخ کبیر ابن عساکر، ج 1، ص 391 و تاریخ بغداد حافظ ابوبکر شافعی، ج 13، ص 331 و ینابیع المودّه ی قندوزی، ص 260.] و به خدا پیوسته بود. «کشاف زمخشری، ج 1، ص 355»

پاکدامنی

حضرت مریم بر اثر پاکدامنی، خداوند از روح خود در وی بدمید (وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتی اَحْصَنَتْ فرج‌ها فَنَفَخْنا فیها مِنْ رُوحِنا). «تحریم/ 11»: اهل سنّت از ابن مسعود نقل می‌کنند که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: فاطمه دامان خود را از آلودگی پاک نگاه داشت و خداوند آتش را در ذرّیه اش حرام گرداند: انّ فاطمة احصنت فرج‌ها و انّ اللّه ادخلها باحصان فرج‌ها و ذرّیّتها الجنّة [ابن عربی سنّی (متوفای 560) در الفتوحات المکیه فاطمه (سلام‌الله‌علیها) و سایر اهل بیت را مطهر و معصوم به نص می‌داند و از پیغمبر نقل می‌کند که در وجه تسمیه‌ی آن حضرت به فاطمه فرمودند: انّ اللّه قد فطمها و ذرّیّتها من النّار یوم القیامة (خداوند زهرا و ذرّیه اش را از آتش روز قیامت باز داشته است) (به نقل از کتاب الامام جعفر الصادق تألیف عبدالحلیم الجندی، چاپ قاهره، 1397 ه، ص 72.] «المستدرک الحاکم، ج 1، ص 152 حدیث صحیح»

پاداش پاکدامنی

و ان مریم احصنت فرجها

وجاءت بعیسی کبدر الدّجی

مریم دامنش را پاک نگاه داشت و عیسی را مانند ماه در شب تار بیاورد:

فقد احصنت فاطم بعدها

و جاءت بسبطی نبی الهدی

و فاطمه بعد از او به پاکدامنی پرداخت و دو سبط پیامبر هدایت را آورد. «شعر حسان بن ثابت، بحارالانوار، ج 43، ص 50»

بشارت الهی

خداوند حضرت مریم را به عیسی کلمةاللّه بشارت داد: اَنَّ اللّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَةٍ مِنْهُ اسْمُهُ الْمَسیحُ عیسَی ابْنُ مَرْیَمَ: آل عمران/ 45: و حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) به حسن و حسین(علیهما‌السلام) دو سرور جوانان بهشت بشارت یافت. بشّرت فاطمة بالحسن والحسین سیّدا شباب اهل الجنّه  «ترمذی ج 46، ص 30؛ مسند احمد حنبل، ثالث، صص 3، 62، 64»

تطهیر

خداوند مریم را از هر گونه تهمت و پلیدی پاک گرداند (وَ طَهَّرَکِ). آل عمران/ 42.: فاطمه (سلام‌الله‌علیها) نیز ملقّب به طاهره بود و آیه‌ی تطهیر در مورد اهل بیت پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) نازل شده است: اِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً [رجوع شود به تفسیر ابوالفتوح رازی، ج 9، ص 152. در کتاب علی امام المتقین (ج 1، ص 22) آمده وقتی آیه‌ی تطهیر نازل شد، پیغمبر اکرم علی و فاطمه و حسن و حسین را فراخواند، بُرد خود را به روی آنان افکند و فرمود: پروردگارا، اینان اهل بیت منند.] . «احزاب/ 34»

عبادت و قنوت

خداوند به مریم فرمود: برای پروردگارت اخلاص در عبادت را در پیش گیر و او را سجده کن و با رکوع روندگان و نمازگزاران به رکوع پرداز (یا مَرْیَمُ اقْنُتی لِرَبِّکِ وَاسْجُدی وَارْکَعی مَعَ الرّاکِعینَ) و حضرت مریم از کسانی بود که دارای دوام طاعت، نماز، طول قیام و دعا و سکوت هستند (کانَتْ مِنَ الْقانِتین). «آل عمران/ 43، تحریم/ 12»: اهل سنت از انس روایت می‌کنند که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) به خاطر علاقه و التجای فراوانی که فاطمه (سلام‌الله‌علیها) به پروردگارش داشت به وی وصیت کرد که این دعا را بخواند: یا حیّ یا قیّوم برحمتک استغیث قل تکلنی الی نفسی طرفة عین واصلح لی شأنی کُلَّه. (این حدیث را بیهقی و ابن عدی و دیلمی نقل کرده‌اند). «جمع الجوامع، ج 1، ص 975» غذاهای بهشتی: هرگاه زکریا داخل محراب مریم می‌شد نزد او طعامی می‌یافت. پرسید: ای مریم، این غذاها از کجاست؟ گفت: این از جانب خداست: هُوَ مِنْ عِنْدِاللّهِ اِنَّ اللّهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ بِغَیْرِ حِسابٍ. «آل عمران/ 37»: از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) است که در زمان قحطی، پیامبر گرسنه بودند، فاطمه (سلام‌الله‌علیها) دو قرص نان و قطعه‌ای گوشت برای ایشان فرستاد. پیامبر آن را به سوی فاطمه (سلام‌الله‌علیها) آوردند تا دسته جمعی از آن بخورند. فاطمه (سلام‌الله‌علیها) پوشش را از روی طبق برداشت، ناگهان طبق را پر از نان و گوشت دیدند و بهت زده شدند و دریافتند که از جانب خدا نازل شده است. پیامبر پرسیدند: این‌ها از کجا برای‌ات آمده است؟ فاطمه (سلام‌الله‌علیها) اظهار داشت: از جانب خدا است. پیغمبر فرمودند: سپاس خدای را که تو را شبیه سیده ی نساءِ بنی اسرائیل قرار داد. پیامبر همه‌ی اهل بیت را از آن طعام خوراندند تا سیر شدند، و غذا همچنان ماند و فاطمه (سلام‌الله‌علیها) آن را میان همسایگان تقسیم کرد. «تفسیر کشاف زمخشری، ج 1، ص 358 و روضة الشهداءِ ملاحسین کاشفی، ص 134»

فرشتگان بر حضرت مریم نازل می‌شدند و او را به کلمه‌ی الهی بشارت می‌دادند: اِذْ قالَتِ الْمَلائِکَةُ یا مَرْیَمُ اِنَّ اللّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَةٍ. «آل عمران/ 45» و جبرئیل آمد تا به او پسری ببخشد: قالَ اِنَّما اَنَا رَسُولُ رَبَّکِ لِاَهَبَ لَکِ غُلاماً. «مریم/ 19»: حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) نیز ملقّب به محدّثه بود، زیرا فرشتگان از جمله جبرئیل با وی سخن می‌گفتند بی آنکه دیده شوند و بعد از رحلت پیامبر جبرئیل می‌آمد و او را دلداری می‌داد و از پدرش برای‌اش خبر می‌آورد و از آینده‌ی فرزندانش می‌گفت و علی (علیه‌السلام) آن‌ها را می‌نوشت، و این مصحف فاطمه بود. «کشف الغمّه ی اربلی، ج 1، ص 364؛ مجمع البحرین طریحی، ج 5، ص 78»

زن برگزیده‌ی جهان:

یا مَرْیَمُ اِنَّ اللّهَ اصْطَفیکِ وَ طَهَّرَکِ وَاصْطَفیکِ عَلی نِساءِ الْعالَمین: ای مریم، خداوند تو را برگزیده و پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برتری داده است. «آل عمران/ 42» آری، حضرت مریم زن برگزیده‌ی جهان خود بود، همچنانکه بنی اسرائیل ملت برگزیده‌ی جهان آن روز بودند اما برتر از مسلمانان نبودند بلکه خداوند به مسلمانان فرمود: «کُنْتُمْ خَیْرَ اُمَّةٍ» (شما بهترین امّت هستید). «آل عمران/ 110»: پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمود: «مریم سیّده ی نساء عالم خود بود اما فاطمه سیده ی نساء عالمین از اولین تا آخرین است و وقتی در محرابش به عبادت می‌ایستد فرشتگان مقرّب بر او سلام می‌کنند و به او می‌گویند: ای فاطمه، خداوند تو را برگزیده و پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برتری داده است: اِنَّ اللّهَ اصْطَفیکِ وَ طَهَّرَکِ وَاصْطَفیکِ عَلی نِساءِ الْعالَمین [حدیث از بخاری ج 79؛ ص 42؛ صحیح مسلم، ج 44، صص 98 و 99؛ طبقات ابن سعد، ج 2، ص 40 و ج 8، ص 17؛ اعلام النساء عمر رضا کحاله، ج 4، ص 125؛ بحارالانوار، ج 43، صص 25 و 26؛ مسند احمد بن حنبل، ج 3، ص 135؛ علی امام المتقین، ج 1، ص 36. همچنین رجوع شود به جمع الجوامع، ج 1، ص 974 و کتاب سیده ی نساء اهل الجنة علامه محمد عبدالرؤف بن علی بن زین العابدین المناوی (متوفّای 952 ه.- 1036 ه) چاپ مکتبة ریاض، ص 66.]

اقبال لاهوری شاعر و فیلسوف اهل سنّت درباره‌ی برتری فاطمه‌ی بتول (سلام‌الله‌علیها) بر حضرت مریم چنین می‌سراید:

پاره پیامبر (صلی الله علیه و آله)، (الگوی کمالات بانوان)، عبدالکریم بی آزار شیرازی