چهارشنبه سوری از دو بخش چهارشنبه و سور تشکیل گردیده است. تقویم مبتنی بر هفته از ابداعات بابلیان قدیم بوده است. کلیه? اقوام سامی این شیوه? گاه‌شماری را به تقلید از بابلیان مبنای روزشمار خود قرار داده بودند. اعراب به طبع سایر اقوام سامی گاه‌شماری خود را بر اساس هفته و مبتنی بر گردش ماه که همان سال قمری است قراردادند.
اما ایرانیان در پیش از اسلام تقویمشان بر اساس گردش خورشید بوده و سال را به دوازده ماه و هر ماه را به سی روز که هر روز نام مخصوصی داشت تقسیم می‌نمودند. ایرانیان هرگاه که نام روز با نام ماه یکی می‌گردید آن روز را مانند فروردینگان یا مهرگان جشن می‌گرفتند.
سور نام یکی از اعیاد ایرانیان قدیم است زمان آغاز جشن سور به ورود آریایی‌ها به نجد ایران باز می‌گردد. با توجه به سال قدیم ایرانیان که تنها به دو فصل سرد و گرم تقسیم می‌گردید سور به معنای سرخ حکایت خداحافظی با سرما و زمستان بود و به نوعی سلام و آغاز فصل گرم و رویش گیاهان و نباتات در نیم‌کره شمالی است. امروزه جشن سور در اشکال گوناگون و با اندک تفاوت زمانی در میان گروههای قومی مختلف ایرانی همچون ارامنه باقی است.
شهر کوفه در جنوب بین‌النهرین یا به عبارتی استان مرکزی ایران در آغاز ورود مسلمین شهری ایرانی تلقی می‌گردید. شاید یکی از علل هجرت حضرت علی(ع) به کوفه و حتی آمدن امام حسین(ع) به سمت این شهر به علت همین ترکیب ایرانی مردمان آن دیار بود که همواره دوستدار اهل بیت و خاندان پیامبر بودند و به نوعی در تقابل با شام و سایر شهرهای خلافت اسلامی قرار می‌گرفتند. مختار صفوی که شیعه? حنفیه بوده برای خون‌خواهی حضرت امام حسین(ع) در کوفه قیام نمود و با پیروزی در این قیام موفق به کشتن و قصاص قتله? امام حسین(ع) گردید. مختار شبی را برای آغاز قیام در نظر گرفته بود که همان شب سور بود تا از این همخوانی جهت گمراه کردن حاکم اموی کوفه استفاده ببرد زیرا آنها عادت داشتند که در چنین شبی شاهد آتش‌افروزی ایرانیان باشند و تصور نمی‌نمودند که این روشن نمودن آتش به منزله? علامت آغاز قیام باشد و سایر موارد دیگر همچون صدای دق‌الباب کردن به نشانه? شروع پیکار بود همگی مربوط به همین موضوع می‌گردد. شب مزبور مصادف با چهارشنبه? آخر صفر بود از آن سال به بعد ایرانیان شیعه به یاد قیام چهارشنبه? آخر صفر هر سال را جشن می‌گرفتند تا آنکه بعدها بر اساس سال هجری شمسی با تطبیق روزهای قمری و شمسی جشن چهارشنبه آخر سال شمسی با نام سور تغییر یافت بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که جشن چهارشنبه‌سوری عیدی ایرانی، شیعی است که از قضای روزگار با آغاز حکومتهای شیعه به صورت رسمی برگزار گردید. سلطان محمد خدابنده ایلخان مسلمان شیعه در سلطانیه این جشن را برگزار نمود و سپس از عصر صفویه تا امروز این مراسم در هفته آخر سال هجری شمسی توسط ایرانیان شیعه مذهب برگزار می‌گردد. لازم به ذکر است که آتش‌بازی در این شب با ورود مغولان و تغییر دین آنان به اسلام که همراه خود باروت را به این سرزمین آوردند مربوط می‌باشد.
سید محمد محیط طباطبایی
برچسب ها : عمومی ,
