مقام معظم رهبری می فرمایند: (... بهتر است فضای مجالس دینی به خصوص مراسمی که در مساجد و حسینیه ها و نماز خانه ها بر گزار می شود، به ذکر صلوات و تکبیر معطر گردد تا انسان به ثواب آنها برسد.
در ضمن به فتوای غالب مراجع کف زدن در مساجد در حسینیه ها جایز نیست و باید ترک شود. مثلا آیت الله فاضل لنکرانی می فرمایند: (به طور کلی کف زدن در مساجد و حسینیه ها و اماکن مقدس به هر عنوان که باشد جایز نیست.)
آیت الله نوری همدانی می فرمایند: کف زدن در مساجد و حسینیه ها اشکال دارد. و یا آیت الله مکارم شیرازی می فرمایند: در مساجد و حسینیه ها از آن ( کف زدن) پرهیزی شود.
دست زدن طلاب
آیت الله بهجت (ره ) می فرمایند : حکم دیگران را دارند. اگر چه مناسب آنها نیست.
بهترین کار در مجالس اعیاد
حضرت آیت الله خامنه ای در این رابطه می فرمایند: ( ... بهتر است با اذ کار شریفه صلوات و امثال آن مجلس مذهبی و اعیاد را گرم کنند.) و یا در جای دیگر می فرمایند: کف زدن فی نفسه به نحو متعارف ... اشکال ندارد ولی بهتر است فضای مجالس دینی ... به ذکر صلوات و تکبیر معطر گردد تا انسان به ثواب آنها برسد.
یا آیت الله نوری همدانی می فرمایند: برگزاری جشن های مذهبی نیز مناسب است که بر اساس روش مومنان با تکبیر و صلوات همراه باشد و یا حضرت آیت الله فاضل لنکرانی در این رابطه می فرمایند: در طول تاریخ اسلام و تشیع شعائر مسلمانان ذکر صلوات بوده است. خصوصا در مجالسی که به نام و یاد ائمه (ع) تشکیل شود لذا مناسب است مسلمانان احساسات و علایق خویش را با فرستادن صلوات ابراز دارند.
با این توضیحات بر همگان روشن می شود که ذکر صلوات و تکبیر مناسب تر است به مجالس مذهبی تا کف زدن. و چون مراجع به اتفاق بر بهتر بودن ذکر صلوات و تکبیر نیست به کف زدن اذعان داشته اند می توان چنین پنداشت که اهل بیت (ع) به تکبیر و صلوات فرستادن ما راضی تر هستند تا ... زیرا که در عصر غیبت بر ما وظیفه است که تابع مراجع معظم تقلید باشیم و وقتی علماء بزرگ ما تکبیر و صلوات را بهتر از کف زدن می دانند بر هر مومن است که اطاعت کند و آنچنان کند که اهل بیت (ع) می خواهند.
در یک شبهه آیا کف زدن دارای ثواب است ؟ و ...
سوال - برخی مداحان مطرح می کنند کف زدن دارای ثواب است و هر چه بهتر و محکم تر کف بزنید ثواب بیشتری می برید و یا می گویند کف زدن و رقص اگر برای اهل بیت (ع) باشد اشکال ندارد. نظر حضرتعالی چیست؟
جواب: حضرت آیت الله تبریزی در این رابطه می فرمایند: کف زدن و رقص با مجالس معصومین (ع) مناسبت ندارد و لازم است در این مجالس ترک شود مجالس معصومین (ع) باید طوری باشد که مردم را به یاد خداوند متعال بیندازد و فضایل و سفارش های معصومین (ع) را برای مردم بیان کنند. نه این که العیاذ بالله در آن کار حرام انجام شود یا کاری که موجب غافل شدن مردم از خداوند شود که در این صورت ثوابی بر آن مترتب نمی شود. حضرت آیت الله صافی گلپایگانی می فرمایند: کسی که چنین امری را اظهار می دارد لاابالی است و یا جاهل، و اینگونه اشخاص بدعت گذار محسوب می شوند صحت و یا فساد عمل و یا ثواب داشتن و نداشتن را باید مجتهد جامع الشرایط بفرماید.
در تفسیر نور هم آمده که در طول تاریخ مراسم مذهبی دستخوش تحریف شده است و گاهی مقدس ترین مراکز محور بالاترین خرافات می شوند. تبدیل صلوات به کف و سوت در مجامع امروزی پرتویی از تبدیل نماز به سوت و کف زدن آنهاست (کفار و مشرکین)
گریه در اعیاد اهل بیت (ع)
سوال - خواندن مرثیه و مدیحه های که شنوندگان را در جشن های تولد ائمه (ع) به گریه بیندازد چه حکمی دارد؟
جواب : مقام معظم رهبری می فرمایند: خواندن مرثیه و مدیحه های در جشن های اعیاد دینی اشکال ندارد.
پول ریختن در اعیاد بر سر حاضرین
مقام معظم رهبری می فرمایند : پاشیدن پول بر سر حاضرین بدون اشکال است بلکه اگر به قصد اظهار شادی و سرور و شاد کردن قلوب مومنین باشد، ثواب هم دارد.
سوت زدن و هورا کشیدن
آیت الله فاضل لنکرانی می فرمایند : کف زدن در اماکن مذهبی و در مجالس مربوط به اهل بیت (ع) در صورتی که هتک تلقی گردد جایز نیست و همین طور است سوت زدن و هورا کشیدن.
حکم موسیقی در اعیاد
حضرت رسول اکرم (ص) می فرمایند: شنیدن و استماع موسیقی قساوت قلب می آورد. و حضرت آیت الله خامنه ای می فرمایند: هر گونه خوانندگی و نوازندگی متناسب با مجالس عیش و نوش و خوشگذرانی باشد، جایز نیست و از هر کاری که با شئونات مساجد و حسینیه ها سازگار نباشد باید اجتناب گردد.
و حضرت آیت الله فاضل لنکرانی می فرماید: به طور کلی هر امری که هتک و بی احترامی به ائمه اطهار (ع) تلقی شود جایز نیست و ظاهرا مجموع این اعمال عرفا هتک محسوب می شود.
و حضرت آیت الله بهجت ( ره) می فرماید: بر پایی و شرکت در این مجالس حرام است.
و حضرت آیت الله مکارم شیرازی می فرمایند: کلیه صداها و آهنگ هایی که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام است.
حکم دعوت و پول دادن به گروه های موسیقی
سوال - ضرب، دف، دایره زدن در مجالس ائمه معصومین (ع) چه صورت دارد؟ و دعوت از این گروه ها و افراد و پول دادن به آنها چه صورت دارد؟
جواب: حضرت آیت الله بهجت (ره )می فرمایند : بر پایی آن مجالس و پول دادن به آنها حرام است.
حضرت آیت الله تبریزی می فرمایند : استعمال آلات لهو در مجالس معصومین (ع) جایز نیست و نیز حضور در مجالسی که این برنامه ها در آن اجرا می شود جایز نیست و گرفتن پول برای امر مزبور جایز نیست. مجالس معصومین (ع) باید طوری باشد که مردم را به فضایل و سفارش های معصومین (ع) آشنا نماید و آنها را به یا خداوند متعال بیندازد.
رقصیدن و کف زدن
رقص تعریف شرعى ندارد و رقص، موضوعى است که مثل سایر موضوع ها به نظر عرف واگذار شده؛ و امّا از نظر حکم شرعى، ظاهراً فى حدّ نفسه، اگر همراه حرام هاى دیگرى نباشد، حرام نیست.
مجالس عیّاشى که با ارتکاب محرّمات، مانند قمار و مشروب و... باشد، مجالس لهوى است که شرکت در آن حرام است.
-سوال : رقص در اسلام چه حکمى دارد؟ آیا زن مى تواند براى زن یا مرد براى مرد در مجلس عروسى برقصد؟ رقص عروس و داماد در جمع زنان چگونه است؟ در مجلس عروسى اى که زن و مرد با هم هستند، اگر رقص باشد، چه حکمى دارد؟
جواب ـ رقص را فى حدّ نفسه، مانند دست زدن در مجالس عروسى، چنانچه حرام دیگرى مانند ترویج باطل و ترویج طاغوت و اختلاط مرد و زن را در پى نداشته باشد، نمى توان گفت حرام است؛ و امّا در مجالسى که زن و مرد هر دو باشند، چه عروس برقصد، چه داماد، رقص حرام است، کما این که رقص دیگران هم در مجالسى که زن و مرد هر دو هستند، ترویج بى عفّتى و حرام است.
سوال : آیا رقص زن براى مردان مَحرم یا زنان دیگر، جایز است؟ رقص مرد براى زنان محرم و یا مردان دیگر، چطور؟
جواب ـ رقص را فى حدّ نفسه، نمى توان گفت حرام است.
سوال : در مجلس عروسى اى که رقص بانوان در نزد بانوان و کف زدن ها به همراه نوار موسیقى مبتذل هست، حضور مؤمنین چه حکمى دارد؟در بعضى از اوقات این مجالس، مجالس عروسى اقوام نزدیک و فامیل مانند برادر خواهر، دایى و... است، در فرض حرمت آیا شرکت کردن در آن مجالس، جایز است؟
جواب ـ در صورت امکان، با وجود شرایط امر به معروف و نهى از منکر، باید آنها را نهى از منکر نماید و در صورت عدم تأثیر، مجلس را ترک نماید تا این که در مجلس معصیت و گناه، حضور نداشته باشد.
اگر شرکت نکردن، باعث مفسده نباشد و ایجاد تنبّه نماید، عدم شرکت واجب است؛ چرا که شرکت در مجالس گناه است؛ امّا اگر شرکت در این مجالس با رعایت جوانب احتیاط، موجب تنبّه مى شود، مانعى ندارد.
سوال : آیا در احکام رقص، فرقى بین افراد مکلّف و غیر مکلّف هست؟ مثلاً آیا تماشاى رقص دختر نابالغ توسط مردان اشکال دارد؟
جواب ـ چون ظاهراً مفسده اختلاط و شکسته شدن عفّت و عورت بودن زن و غیر آنها از مفاسد دیگر را در بردارد، حرام است. آرى، اگر دختر فرضاً دوساله باشد که هیچ مفسده اى همراه آن نباشد، مانعى ندارد.
سوال : آیا ممکن است در ایّام خاص مثلاً مراسم عقد و عروسى و یا مراسم عید الزهرا(علیها السلام) بعضى افعال حرام (مثل رقص هاى حرام)، جایز و بدون اشکال شود؟
جواب ـ موارد مذکور در سؤال، مجوّز حلال شدن فعل حرام نیست.
دادن پول به افراد، در موقع رقصیدن
رقص، فى حدّ نفسه، مانند دست زدن در مجالس عروسى، چنانچه حرام دیگرى مانند ترویج باطل و ترویج طاغوت و اختلاط مرد و زن را در پى نداشته باشد، نمى توان گفت حرام است و پول دادن براى آن را نیز نمى توان گفت حرام است؛ ولى اگر یکى از امور مذکور، همراه رقص باشد، حرام و پول دادن براى آن و شرکت در آن مجالس نیز حرام است.
سوال : آیا اگر زن و شوهرى با هم فیلم رقص نگاه کنند، حرام است؟
جواب ـ اگر به نحوى نباشد که منشأ فساد و انحراف در خودشان یا فرزندانشان شود، مانعى ندارد.
سوال : استفاده کردن از طشت و بادیه همراه با کف زدن در مراسم عروسى، در صورتى که هم مردان و هم زنان مى شنوند، چه حکمى دارد؟
جواب ـ استفاده از طشت و بادیه را در مراسم عروسى، بدون آنکه مفسده اى، مانند اختلاط زنان و مردان و ترویج فرهنگ غربى در پى داشته باشد، نمى توان گفت حرام است.
سوال : در بعضى از مجالس سخنرانى و سمینارها، مستمعان از سخنان سخنران به وجد آمده، نسبت به تأیید سخنان ایراد شده، احساسات خود را به صورت کف زدن و سوت زدن بروز مى دهند. این گونه ابراز احساسات و تشویق از نظر شرعى چه حکمى دارد؟
جواب ـ چه نیکوست که ما، وَجد و شادیمان را هم با شعار سازنده و گویا ابراز داریم؛ یعنى با ذکر صلوات بر محمد و آلش که شعار حاکمیت عدل است و یا با تکبیر و گفتن «الله اکبر» که بیانگر عظمت ذات بارى و قدرت اوست و یا با گفتن «الحمدلله» که بیانگر شکر نعمت است و با امثال این گونه ذکرها بر سخنان گوینده صحّه گذاشته شود تا از سوت و حرکت دست و صُمت که همه و همه شعار ساکت است، به شعار ناطق و گویا و زباندار رو بیاوریم؛ لیکن کف زدن، فى حدّ نفسه و به عنوانه را که در کتب فقهى به عنوان تصفیق آمده، نمى توان گفت حرام است؛ بلکه محکوم به جواز و حلّیت است.
پی نوشت:
1) الصلاة علی محمد و آله تعدل عندالله التسبیح والتهلیل والتکبیر; درود فرستادن بر محمد و آل محمد، نزد خداوند متعال سبحان الله و لا اله الا الله و الله اکبر گفتن است .» عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج 1، ص 294، ح 52 .
2) انفال/35 .
3) احزاب/56 .
4) نوح/13 .
5) فتح/8 - 9 .
6) وهابیها، گرامیداشت پیامبر صلی الله علیه و آله را حتی در سالگرد ولادت و رحلت آن حضرت، حرام و کفر و شرک می دانند و عاشورا را نیز عید قلمداد می کنند .
در پاسخ به چنین تفکری، مطالعه ترجمه کتاب علامه جعفر مرتضی عاملی به نام «بزرگداشتها دراسلام » نشر بوستان کتاب، مفید است .
7) اخلاق (1)، ص 46 - 45، به نقل از منتهی الآمال، ج 2، ص 242 - 243 .
8) سفینة البحار، ج 3، واژه «صلا» ; عدة الداعی، ص 150; میزان الحکمة، ج 2، ص 1662; وسائل الشیعة، ج 4، ص 1210 - 1222، باب الصلاة علی النبی صلی الله علیه و آله ; بحار، ج 94، باب 47 .
9) سنن دارقطنی، ج 1، ص 355، ح 6; عوالی اللآلی، ج 2، ص 40، ح 101 .
10) امالی صدوق، ص 167، ح 9; بحارالانوار، ج 8، ص 186 .
11) اصول کافی، ج 2، ص 495، ح 21; عدة الداعی، ص 149 .
12) ر . ک: صحیح بخاری، ج 6، ص 651; ج 4، ص 1802; صحیح مسلم، ج 1، ص 305; الغدیر، ج 7، ص 7 و الدر المنثور، ذیل آیه 56 سوره احزاب .
13) المیزان، ج 16، ص 344; ر . ک: اهل البیت فی الکتاب و السنة، ص 380، ح 901 - 902 نقل از بخاری، ج 3، ص 1233، ح 3190; و ج 4، ص 1802، 4519 .
14) مکارم الاخلاق، دعای 20 صحیفه سجادیه .
15) الکافی، ج 2، ص 493، باب الصلاة علی النبی، ح 13 .
16) تفسیر سوره حجرات، آیت الله دستغیب، ذیل آیه فوق .
17) سفینة البحار، ج 3، ص 125، به نقل از عیون اخبار الرضا علیه السلام ج 1، ص 294، ح 52 .
18) همان، ص 126، به نقل از قرب الاسناد، ص 9 .
19) همان، به نقل از خصال، ص 394 .
20) همان، به نقل از معانی الاخبار، ص 246 .
21) همان، ص 127، به نقل از کافی، ج 2، ص 492 .
22) آیت بصیرت، ص 68 .
23) کنز العمال، ح 2243 .
