برگرفته از کتاب آداب الطلاب
صمت یعنی سکوت. حرف هایی که فایده ندارد، نزن.
روایت شده است که در جنگ احد، یکی از اصحاب پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) پسری داشت که شهید شد، و آن پسر از گرسنگی سنگی را به شالی بسته و به شکم خود محکم بسته بود (تا کمتر احساس ضعف و گرسنگی کند) و چون مادر بر شهادت او مطلع شد، بر بالین او آمده و نشست و خاک از رخسار او پاک می کرد و می گفت: ای پسرم! بهشت بر تو گوارا باد.
حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) فرمودند: تو چه می دانی که می گویی بهشت بر او گوارا باد (شاید اهل بهشت نباشد). شاید عادت به سخنان بی فایده داشته است.
خداوند متعال می فرماید: «ما یَلفِظُ مِن قَولٍ إلا لَدَیهِ رَقیبٌ عَتِیدٌ»؛ هیچ کلامی از دهان شما بیرون نمی آید، مگر این که نگهبانی آماده است و آن را ضبط می کند.
نقل می کنند: طلبه ای از دنیا رفت، چون او را در خواب دیدند، پرسیدند: حالت چطور است. او گفت: مواظب اعمال و گفته های خود باشید؛ زیرا حساب و کتاب خدا بسیار دقیق است.
یک روز که باران می بارید، من گفتم: به به عجب باران به موقعی! هنوز سر آن یک جمله گرفتارم و به من می گویند: مگر ما باران بی موقع هم داشته ایم؟
حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: «ایّاکَ وَ فُضُولَ الکَلامِ فَإنَّه یُظهِرُ مِن عُیُوبِکَ ما بَطَنَ وَ یُحَرِّکُ عَلَیکَ مِن أَعدائِکَ ما سَکَنَ»؛ از حرف زائد و بیهوده دوری کن؛ چرا که عیوب پنهان تو را آشکار می کند و دشمنان تو را، که با تو کاری ندارند، بر علیه تو تحریک می کند.
وقتی ما طلبه بودیم، همین که چند نفر جمع می شدیم، هم مباحثم مرحوم حاج شیخ محمود تحریری مفاتیح را دست یکی از رفقا که صدای خوبی داشت، می داد و می گفت: از مناجات خمسه عشر بخوان. این مناجات باعث می شد که از سخنان بیهوده خودداری کنیم.
شخصی نزد آیت الله العظمی سید احمد خوانساری (ره) آمد و یک ساعت با آقا صحبت کرد. آقا فقط با یک بله جواب او را دادند.بعضی علوم هستند که جز از راه سکوت نمی شود به آن ها رسید.
غرض این که حرف های زائد را از کلامت خارج کن و هر حرفی را که نمی دانی، نگو و آن چه را هم می دانی، همه اش را نگو. و ضمنا به هر کس هم نگو.
مخفی نماند که سخن گفتن بی فایده وقتی است که سخنی بگویی که اگر آن را نگویی، ضرری به دین و دنیای تو نمی رسد و گفتن آن نیز نفعی برای هیچ کس نداشته باشد.
منبع: کتاب آداب الطلاب
