ایران اسلامى با تاریخ درخشان مهد پرورش علماء، و دانشمندان بزرگ مسلمانى بوده است که به داشتن این ستارگان علم و فضیلت مباهات دارد.
یکى از این بزرگان علامه مولى احمد بن محمد مهدى نراقى، معروف به فاضل نراقى (م 1245 ق) است. وى در چهاردهم جمادى الثانى، در عهد سلطنت کریم خان زند در سال 1185 ق در خاندان علم و فضیلت در نراق دیده به جهان گشود.
وى دوران نوجوانى و جوانى را در شهر کاشان و در محضر پدر بزرگوارش محقق نراقى (م 1209 ق) حدود سال‌هاى 1190 تا 1205 در پانزده سال اواخر عمر پدر بزرگوارش ـ به تحصیل دورههاى مقدمات، سطح و خارج گذراند و عمده تحصیل وى در این ایام مىباشد.
وى در حالی که در سال 1205 به درجه اجتهاد نائل شده بود همراه پدر بزرگوارش به عتبات عالیات مشرف و مراتب عالى تحصیلات حوزوى را در آنجا مىگذراند.
ملااحمد از همان دوران جوانى مسئولیت مرجعیت و ریاست و زعامت دین و دنیاى مردم کاشان و قسمت‌هاى وسیعى از ایران را برعهده داشت و سخنان معاصرین و علماى پس از وى شاهد بر این مطلب مىباشد.
در آنجا از محضر بزرگانى همچون سید محمد مهدى بحرالعلوم (م 1212 ق)، سید على طباطبائى، صاحب الریاض (م 1231 ق)، سیدمهدى شهرستانى (م 1216 ق)، شیخ محمدجعفر نجفى (م 1228 ق)، استفادههاى وافرى برده و به تدریس، تحقیق و تألیف مىپردازد (1) هنوز بیش از چهار سال از اقامت وى در نجف اشرف نمىگذشت که به خاطر وفات پدر بزرگوارش در سال 1209 ق به ناچار به کاشان باز مىگردد و به جاى پدرش مسؤلیت اداره حوزه علمیه، تدریس و خدمت به مردم آن سامان را به عهده مىگیرد.
حوادث سیاسى و اجتماعى زمان وى
یکی از حوادث سیاسی عصر وی قتل محمد خان قاجار در سال 1212 ق است. فتحعلى شاه که پس از او به حکومت رسید با توجه به ایمان دینى مردم و از باب مصلحت و براى مشروعیت دادن به حکومتش به دنبال جلب نظر علما بود وى در هنگام جلوس بر تخت سلطنت از شیخ جعفر نجفى معروف به کاشف الغطاء که از بزرگان فقها در زمان او بود اجازه گرفت و سپس از ملا احمد که بزرگترین شخصیت علمى و مرجع شیعیان ایران بود درخواست نمود که رساله عملیهاى را تألیف نماید تا به دستورات آن عمل شود ملا احمد به دلیل تمایل شاه رساله وسیلة النجاة را در دو مجلد نوشته به او هدیه نمود.
فرزندان
در مقدمه معراج السعادة چاپ امیر کبیر، فرزندان ملااحمد را دو پسر ذکر نمودهاند به نام‌هاى حاج ملامحمد معروف به حجت الاسلام و ملقب به خاتم المجتهدین که داماد میرزاى قمى صاحب قوانین بوده است.
طرح مبحث ولایت فقیه، نمونهایى بارز از ابتکارات احمد نراقی مىباشد وى بر خلاف اکثر فقهاى قبل از خود به این بحث به صورت یک مسئله فرعى جزئى نگاه مىکردند و آن را در امور حسبیه و صرف موارد زکات و خمس منحصر مىدیدند، بین حکومت اسلامى و مبحث ولایت فقیه جمع نموده و آن را به صورت مفصل و منسجم مطرح نموده است.
و پسر دیگر وى نصیرالدین نام داشته که فردى فاضل و دانشمند و ادیب بوده و داراى تألیفات زیادى است. اما آنچه در کتب تراجم دانشمندان و فقهاى شیعه ذکر شده 4 پسر فاضل و دانشمند وى بدین شرح است: ملامحمد (1215 ـ 1297 ق) معروف به عبدالصاحب، محمد نصیر (1219 ـ 1273 ق) ابوتراب (1221 ـ 1262 )، محمد جواد (1222 ـ 1278 ق) که تفصیل آثار و تألیفات آنان خواهد آمد.
شاگردان ایشان
اگر چه شاگردان ملااحمد زیاد بودهاند و آن چنان که در مقدمه کتاب خزائن وى، استاد علىاکبر غفارى نقل نموده که بیش از 20 اجازه از وى موجود است که در نزد فاضل معاصر حسن نراقى موجود است (2) اما نام بعضى از آنان که در دسترس مىباشند عبارتند از:
1ـ شیخ مرتضى انصارى (م 1281 ق) وى بین سال‌هاى 1241 تا 1244 در اواخر عمر شریف ملا احمد از محضر وى استفاده نموده است.
2ـ برادر فاضل و دانشمندش محمدمهدى بن محمد مهدى نراقى (م 1286 ق) معروف به آقا بزرگ.
3ـ سید شفیع چابلقى (م 1280 ق) .
4ـ محمد حسن جاسبى.
5ـ فرزندش محمد بن احمد (م 1297 ق) ملقب به عبد الصاحب و معروف به حجة الاسلام، داماد محقق قمى .
6ـ برادرش میرزا ابوالقاسم کاشانى (م 1256 ق).
وى در سلسله مشایخ بسیارى از متأخرین از طریق شاگردانش به خصوص شیخ مرتضى انصارى مىباشد که مىتوان از محدث نورى صاحب مستدرک الوسائل امام خمینى(ره) و مرحوم آیة الله عظمى نجفى مرعشى نام برد.
پی‌نوشت‌ها:
1- الذریعه 1/145/ روضات الجنات 7/ 200.
2- الخزائن، ص 5.
برچسب ها : شخصیت ها ,
